Het lichaam na verlies
Het lichaam na verlies. Hoe kom je uit de overleving?
Vorige week was het negen jaar geleden dat mijn moeder overleed. Op de sterfdag vind ik het lastig om herinneringen aan haar op te halen. Dat is er meer op andere dagen. Op de sterfdag heb ik vooral herinneringen aan die betreffende dag. Hoe heftig het was, en terugkijkend (en voelend) hoe primair de reactie van een lichaam is. In ieder geval mijn lichaam. Volledig in een overlevingsstand die veel te lang aan heeft gestaan. Een stand die ik nu gelukkig herken, zodat ik een andere beweging kan maken wanneer het zich weer aandient.
Twee dingen die ik zeker weet na verlies
Ik deelde op social media de volgende twee dingen die ik inmiddels zeker weet, negen jaar na het verlies. Gezien de reacties die ik kreeg resoneert het ook bij jullie als lezers.
- De mensen die samen met jou je dierbare(n) herinneren zijn het belangrijkst. Zij die vragen stellen, die samen herinneringen ophalen, die voorbij het ongemak toch bij je zijn en blijven. Ook als ze je al voor de zoveelste keer verdrietig zien. De mensen die uitreiken op een sterfdag of geboortedag en de mensen die soms zomaar zeggen aan jou en je verlies te denken. Zij die op feestdagen even een momentje van aandacht geven. Die mensen. Als die er zijn, houd ze dan heel dichtbij!
- Het lichaam laten uitrusten is cruciaal. Het geeft leven terug, omdat je juist in de ruststand weer verbinding kunt maken met het leven. Met wie jij bent, door alles, na alles, ondanks alles. Wanneer je verliest, en daarmee soms ook je beeld van een toekomst verliest, ga je dit niet alleen aan met je hoofd maar ook met je lijf. Goed zorgen voor je lichaam is belangrijk. Geef het lijf toestemming uit te rusten. Diep, diep uit te rusten. Zodat je in verdrietige gebrokenheid mag ervaren dat ook alles al heel is en helemaal genoeg.
Het lichaam diep laten rusten
Op die tweede wil ik graag nog iets dieper ingaan, want hoe meer ik erover denk en schrijf en voel, hoe meer ik weet dat mijn ervaring met de overlevingsreactie van het lijf, verweven is met wat ik zo graag wil bieden met De Rustclub. Ik zie meer en meer hoe De Rustclub een plek wordt om thuis te komen, om het lijf echt diep te laten rusten. Een plek die ik zelf gemist heb in de jaren na het verlies. Een plek waar samen komt wat ik de afgelopen jaren geleerd heb en ik wil het heel, heel graag doorgeven!
Wat heb ik dan zo gemist in de jaren na het verlies?
Ik heb het gemist dat iemand mij het belang uit zou hebben gelegd om te zorgen voor een gestrest lichaam. Het belang van telkens een beweging maken van gespannen naar ontspannen. Het belang van het lichaam weer laten ervaren dat het op dit moment veilig is, dat het ‘gevaar’ voorbij is. Nu hoeft het uiteraard niet zo te zijn dat iedere verlieservaring gepaard gaat met een lichaam dat altijd maar denkt dat het in overlevingsstand staat. Dat ligt aan verschillende factoren en is per persoon verschillend. De dood van mijn moeder was plotseling en de doodsoorzaak intens. In mijn geval kan ik echt zeggen dat het, buiten dat het met het hoofd niet te bevatten was, ongelofelijk stressvol was voor mijn lichaam. Maar ook als de ervaring minder traumatisch is, zijn lichamelijke klachten in rouw voor de meeste mensen niet vreemd.
Ten eerste
Als ik terugkijk heb ik het belang van het zorgen voor mijn gestreste lichaam ten eerste gemist in de therapieën die ik volgde. In de afgelopen jaren heb ik vanwege mijn moeders dood meerdere therapie en coaching gehad en ik wil hier zeker niet zeggen dat dit voor niets is geweest. Absoluut niet zelfs. Maar ik vind het dus ongelofelijk zonde dat de rol van het lichaam nog steeds nauwelijks wordt meegenomen in iemands herstel. Een gemiste kans.
Mijn persoonlijke ervaring is dat al het praten, alle cognitieve gedragsoefeningen, al het uitleggen en al het doorzien van patronen, nuttig zijn geweest. Nuttig omdat ik ze heb leren herkennen. Je kunt namelijk niets veranderen als je in eerste instantie niet weet dat iets je belemmert. Maar wat ik ook ervoer, is dat ik van alles kan weten, kan ontdekken en met mijn hoofd kan verklaren of omdenken. Maar als het lichaam in het huidige moment niet ervaart dat het veilig is, er uiteindelijk geen verandering plaatsvindt. Hetzelfde cirkeltje blijft terugkeren.
Veiligheid
Het lichaam naar een staat van ‘veiligheid’ brengen, dat lukt niet met het hoofd. Je kunt je lichaam niet in veiligheid denken. Je lichaam heeft keer op keer te ervaren dat het veilig is en dat het weer mag ontspannen, een belichaming van veiligheid. En dat doe je door oefeningen te doen met het lichaam, niet door oefeningen te doen met het hoofd.
Geboden oplossing voor een gespannen, gestrest, onveilig lichaam zijn vaak protocollen, eindeloos praten en/of medicijnen. Daar vraag ik mij weleens af: wat zou er gebeuren als er meer tijd en aandacht zou zijn? Als er naast de aandacht op al het praten, uitleggen en begrijpen ook aandacht gegeven zou worden aan het tot rust brengen van iemands lichaam? Wat zou die holistische visie opleveren?
Door de afgelopen jaren heb ik ontdekt dat het hoofd (en het ego) veel weet, maar dat het lichaam wijsheid bezit.
Ik wacht op de dag dat de westerse geneeskunde het ego opzij kan zetten om ook plek te maken voor de ‘alternatieve’ zijde. Het ene hoeft het andere namelijk niet te elimineren. Juist de samenwerking van beiden is zo krachtig!
Ten tweede
Ook heb ik in de ‘yogawereld’ een plek gemist waar deze informatie bij elkaar komt. Een plek die specifiek gericht is op het verzachten en ontspannen van het lichaam.
Als yogadocent in studio’s zag ik geregeld mensen voor het eerst binnenkomen en dan hoorde ik “mijn huisarts raadde me aan eens yoga te proberen”. Oef! Zo van: een beetje yoga en je bent van je klachten af. Yoga als quick fix medicijn. Maar zo werkt yoga niet. Natuurlijk is het fijn dat mensen de weg weten te vinden naar een yogastudio en die stap ook durven te zetten, maar dat is niet vanzelfsprekend. De yogawereld is heel erg breed. Er zijn veel verschillende vormen van yoga en er zijn nog meer verschillende docenten. Vind daarin maar eens je weg als eigenlijk niet is uitgelegd waarom yoga of welke yogavorm jou kan helpen op dit moment, met jouw specifieke situatie, in jouw leven.
Ik startte met yoga vlak na het overlijden van mijn moeder. Ook ik wist eigenlijk niet waar ik moest beginnen, maar terugkijkend kan ik zien dat ik meteen de juiste docente op mijn pad kreeg. Iemand van wie ik achteraf kan zien dat zij trauma sensitief lesgaf. Mijn lichaam en mijn geest konden in die lessen ontspannen. Voor korte momenten voelde ik mij eindelijk thuis. Dan hoefde ik even niet op te letten en voelde ik me veilig. Waardoor dat precies kwam wist ik ook niet, maar het deed me terugkomen naar de lessen. Naar de wijsheid van mijn lichaam.
Trauma sensitief
Uiteindelijk begrijp ik door middel van meerdere yogatrainingen, waaronder trainingen rondom herstellend rusten van het lichaam en het trauma sensitief kunnen lesgeven, lezen van boeken en theorie over de werking van het lichaam (Bessel van der Kolk, Peter A. Levine, David A. Treleaven, David Emerson, Gabor Maté), hoe het werkt. Dat rusten. En dat lichaam. Maar dat heb ik de afgelopen negen jaar zelf ontdekt, daar heb ik veel tijd en geld in gestoken. Ik heb daar werk en inkomen voor ingeleverd, en mezelf toestemming gegeven naar de wijsheid van mijn lichaam te luisteren. Mijn eigen, authentieke investering om mijn lichaam iedere keer weer tot rust te brengen en te laten voelen, keer en keer opnieuw, dat het veilig is.
Dat was een bijzondere reis die ik waarschijnlijk hoe dan ook moest maken, maar ach ja, soms denk ik wel: dat heb ik gemist. Die plek waar al die fijne lessen en praktijken bij elkaar komen. Zodat ik niet hier en daar van alles bij elkaar had hoeven sprokkelen om te begrijpen hoe ik het beste voor mijn lichaam kan zorgen en het kan laten ontspannen. Ja, dan kan ik zeggen dat ik in onze maatschappij de normalisering en toestemming mis van het zorgen voor ons lijf.
Dus wat nu?
Ik wil heel graag een laagdrempelige plek zijn om het lichaam te laten verzachten, zolang daar nog geen ruimte voor wordt gemaakt en het belang daarvan nog niet volledig wordt gezien in onze maatschappij. Een plek waar er toestemming is om te luisteren naar wat het lijf je vertelt. Te weten dat het oké is, meer dan oké zelfs, om dat te doen. Ook als dat betekent dat je op een andere manier (jouw manier) meedraait in alles.
Ik weet dat veel professionals op deze weg bezig zijn en ik hoop dat we elkaar in de toekomst kunnen versterken. Op dit moment run ik De Rustclub alleen (zo gaat dat als je een iets opstart), maar ik kan me voorstellen en ik hoop heel erg dat ik in de toekomst mooie samenwerkingen aan mag gaan. Zaadjes planten en groeien gaat met geduld. Bovendien doe ik slowww (want een andere belangrijke pijler is tijd en aandacht – daar kan ik weer een heel nieuw blog voor maken), dus er is geen haast.
Het hoofd beweegt van buiten naar binnen. De wijsheid van het lichaam beweegt van binnen naar buiten. Ik heb er vertrouwen in dat we van binnenuit iets teweeg kunnen brengen. Van binnenuit stap voor stap een holistische visie van ons mens zijn de maatschappij in brengen. Samen wil ik iets teweegbrengen. Een radicale rust revolutie. Ik ben positief over de toekomst en hoop jou zo te inspireren. Én ik neem je heel, heel graag mee op weg naar rust in jezelf bij De Rustclub.