Yoga en inclusiviteit
In maart en een deel van april volgde ik opnieuw een yogaopleiding. Yoga for Trauma, Anxiety, Depression and Body Image, door Sarah Ball. AND I LOVED IT! Dit bracht voor mij alles samen. Sarah Ball geeft deze opleiding normaal gesproken in Australië, waar ze woont, maar vanwege covid-19 besloot ze het om te zetten naar een online training. Dit gaf mij de kans om mee te doen. Ondanks enig tijdsverschil kon ik af en toe live deelnemen aan Zoom sessies en ik heb veel aan thuisstudie gedaan. Inmiddels heb ik de training afgerond en hoop ik binnenkort een diploma te ontvangen.
Waarom is yoga niet inclusief?
Hoewel ik nog veel informatie langzaamaan laat integreren, heeft de training nu al ontzettend veel voor mij betekend. Een erg lange tijd heb ik me namelijk afgevraagd waarom yoga mij vanaf het begin heeft aangesproken en waarom ik het altijd zo vreemd vind wanneer veel andere mensen zeggen dat ze ‘niet goed’ zijn in yoga, of ‘niet flexibel genoeg’, of dat ze er ‘niet tussen passen’. Waarom? Dacht ik dan. Yoga is bij uitstek een beoefening die voor iedereen is en waarbij juist gekeken kan worden naar ieders lichaam en wat daarin mogelijk is, zonder dat er een einddoel of prestatiedoel is. Waarom hebben veel mensen hierover dan zo’n ander gevoel dan ik? In mijn vorige blog maakte ik me er zelfs nog een beetje bozig over.
De yogaindustrie
Maar wat ik niet wist en waar ik aan voorbij ging, is dat ik zelf niet zag hoe de yoga industrie zo in elkaar steekt dat het juist wél heel erg om de buitenkant en de prestatie lijkt te gaan. Misschien kan ik wel van geluk spreken dat de docent bij wie ik mijn eerste lessen nam, op een manier lesgaf waardoor ik niet het gevoel kreeg dat ik door haar beoordeeld werd en dat ik tegelijkertijd ook leerde niet mezelf te beoordelen. Die introductie in yoga zorgde ervoor dat ik bewust en onbewust daarna navigeerde richting docenten die hetzelfde deden en wegbleef van docenten die pusherig en voor mijn gevoel niet oprecht waren.
Een voorbeeld
Ik kan me nog herinneren dat ik eens in Rotterdam een yogales volgde en zomaar een studio en les had uitgekozen. Het viel me op dat iedereen in de studio erg bezig was met uiterlijk vertoon. De jonge meiden die er liepen, de kleding, de manier waarop iedereen al een soort van allerlei houdingen aan het doen was nog voordat de les begon. Ik voelde me niet op mijn plek, terwijl ik toch al een aantal jaren yoga beoefende. Dus laat staan hoe dat kan voelen voor iemand die voor het eerst binnenstapt met misschien wel wat twijfel en onzekerheid. De docent van de les was ongelofelijk streng en voor m’n gevoel moesten we alle houdingen perfect uitvoeren. Er was geen ruimte voor eigen keuzes en ontdekking van het lichaam. De dame naast mij werd gecorrigeerd door de docent. Niet aangepast, maar letterlijk gecorrigeerd doordat de docent met haar voet schopte tegen haar been. Ze moest het beter doen. It blew my mind!! Zelfs met mijn jaren ervaring waarin ik inmiddels weet wat mijn lichaam kan en nodig heeft, heb ik in die les zo mijn best proberen te doen, omdat ik bang was dat de docent me zou corrigeren met haar voet en ik wilde niet dat ze me aanraakte. Zelfs bang om ook dát uit te spreken.
Een drempel om een yogastudio in te stappen
En dit, lieve mensen, is dus precies niet de bedoeling van yoga en hoewel ik natuurlijk hoop dat het zelden voorkomt, weet ik dat het toch vaker voorkomt dan we misschien zouden willen. Het gevoel dat je in een yogales wordt beoordeeld op je prestatie, je lichamelijke vermogen, je kleding, hoe je lichaam/buitenkant eruitziet en ‘hoe goed je het wel niet allemaal kan’. Het is wellicht een van de redenen dat mijn online lessen aantrekkelijk zijn voor veel mensen. Want inmiddels heb ik al vaker gehoord dat sommigen vanwege een hoge drempel geen yogastudio in zouden stappen en dat ze op deze manier juist laagdrempelig en veilig in de eigen thuisomgeving mee kunnen doen. Natuurlijk ben ik ongelofelijk blij met mijn online yogi’s en ik hou van het online lesgeven. Maar het is natuurlijk jammer om te horen dat yogastudio’s voor velen een plek zijn waar ze zich niet (helemaal) op het gemak voelen. En dit ligt niet eens aan studio’s zelf, want ik weet zeker dat er genoeg studio’s zijn waar het ontzettend fijn is voor iedereen. Maar de drempel om überhaupt te gaan wordt ook verhoogd door het beeld van yoga dat op social media wordt geschetst.
Heb je dit ooit gemerkt?
Dus het is niet gek hoor:
Het idee hebben dat je (net zoals ik hierboven vertelde) meer je best moest doen om de docent tevreden te stellen. Het idee hebben dat je bepaalde kleding moet dragen in de yogastudio. Het gevoel hebben dat je in de studio beoordeeld wordt vanwege de kleur van je huid. De maat of vorm van je lichaam. Je leeftijd. Hoe verhoud je je in de studio als man tussen een meerderheid aan vrouwen? Het gevoel dat je beoordeeld wordt wanneer je emoties de overhand nemen. Het gevoel dat je hebt wanneer je eigenlijk een rustpositie aan wilt nemen, maar niet durft omdat de rest doorgaat. En zo kan ik blijven doorgaan.
Yoga staat niet los van de maatschappij
Yoga heeft de uitstraling dat het voor iedereen is en dat is meestal ook absoluut de intentie van alle studio’s en docenten, echter in de praktijk ziet dat er toch nog anders uit. We kunnen niet ontkennen dat er bij veel mensen gevoeld wordt dat ze in yogastudio’s beoordeeld worden om wie ze zijn. En ja, daarvan ligt een deel bij de persoon zelf, want je zou je er ook ‘niets van aan kunnen trekken’ of ‘er anders mee om gaan’. Maar niet alles ligt geheel bij jezelf. Sarah Ball liet mij inzien dat yoga niet losstaat van de maatschappij. Dat wat er gebeurt en hoe we ons tot elkaar verhouden in de maatschappij, wordt door mensen meegenomen op de mat.
Wat voor maatschappij is dat?
En of we dat nou willen of niet, onze maatschappij is er een van prestatie. Het is er een die ons voorlegt dat alles maakbaar is. Een die systemen van privilege en macht negeert en jou voorhoudt dat alleen jij je eigen leven (en het succes daarvan) in handen hebt. Alsof het onze eigen schuld is wanneer we daar niet in passen.
Dus je kunt nog zo hard proberen niets aan te trekken van de rest (in de yogastudio), omdat yoga zogezegd voor iedereen is, toch kun je nog steeds het gevoel krijgen dat je er niet tussen past of beoordeeld wordt. Dat is dus niet gek en daar kun je zelf maar tot op een bepaalde hoogte iets aan doen.
Ja natuurlijk je zou kunnen beargumenteren dat sommige gevoelens rondom inclusiviteit kunnen veranderen wanneer iemand besluit vaker naar de studio te komen, maar die vlieger gaat helaas niet op als velen na één les zullen afhaken omdat het in eerste instantie niet inclusief is.
Het benoemen van de systemen
Ook ik als docent heb gedacht dat het wel goed zat, want ik probeerde toch in ieder geval al de juiste richting op te bewegen? Maar wanneer iemand zich vanwege kleur, gender, seksualiteit, uiterlijk, leeftijd, religie, (mentale) gezondheid, noem maar op, niet thuis voelt in een yogales, dan kunnen we er niet vanuit gaan dat yoga alleen maar een fijne ‘happy place’ is. Yoga is niet uitgesloten van deze sociale systemen en nu ik deze training heb gedaan weet ik hoe belangrijk het is ze 1) te benoemen en 2) te zorgen dat ik blijf leren zodat mijn les inclusief wordt/is/blijft! (Dusss, als je ooit les bij me volgt, laat het me altijd gerust weten wanneer en waarin ik kan verbeteren!)
“I teach yoga for people who think they can’t do yoga and that’s the kind of yoga that I like to share”
Yoga sprak mij ooit aan, omdat ik eindelijk niet hoefde te presteren. Omdat er geen goed of fout was in wat ik deed. Ik mocht zelf kiezen en er was niemand die zei dat ik het anders moest doen als ik een bepaalde keuze maakte. Het voelde bevrijdend. Eindelijk was er een manier om met mijn lichaam bezig te zijn, zonder dat er een prestatie of doel aan gekoppeld was. Maar ik zie nu dus dat dit voornamelijk kwam door de docent die mij hierin begeleidde. Sarah zei ergens in de training: “I teach yoga for people who think they can’t do yoga and that’s the kind of yoga that I like to share”.
Keer terug, zoek door! It’s coming.
En dat is precies hoe ik erover denk. Ik vind het erg dat mensen één les uitproberen en daarna nooit meer durven of willen, omdat ze denken dat ze niet goed genoeg zijn of omdat ze het gevoel hebben gekregen dat ze er niet tussen horen. Als je na één les niet terugkeert omdat het niet voldoet aan je eigen verwachtingen, dan is dat natuurlijk helemaal prima. Maar wanneer je niet wilt terugkeren, omdat je het gevoel hebt dat je niet aan ‘yogaverwachtingen’ kan voldoen, dan hoop ik dat je weet dat je mag zoeken naar een andere docent die met meer inclusiviteit lesgeeft.
Wees welkom bij De Rustclub
Mocht je dit nu dus lezen en voelen dat het resoneert. Dat onze prestatiegerichte, individuele, maatschappij jou er wellicht ook van weerhouden heeft om yoga te beoefenen (zonder dat je het wist), dan nodig ik je van harte uit voor mijn online yogalessen. Nog steeds kan het natuurlijk zo zijn dat de vorm of de soort yoga die ik geef je niet aanspreekt en dan raad ik je met alle liefde een andere yogavorm aan, maar ik zal wel zorgen dat je het gevoel krijgt dat yoga ook voor jou is! Dat het júíst voor jou is!
Dat je in zachtheid mag ontdekken. En ik merk zelf vaak dat in dat ontdekken een bepaalde speelsheid ligt die ervoor zorgt dat er alsnog mooie dingen bereikt worden. Maar dat bereiken van iets gebeurt dan omdat we het laten ontstaan in het zacht benaderen van onszelf en niet doordat we onszelf te hard pushen of dat we ergens op beoordeeld worden. Dat we op die manier in de studio’s en de lessen langzaamaan samen die verwachtingen van de maatschappij omzetten.
Oh lieve mensen, ik zou hier nog op allerlei manier over kunnen doorkletsen en misschien ga ik dat binnenkort ook wel weer doen. Voor nu rest alleen, wees welkom! Echt, want je bent precies goed genoeg.